Odczarujmy pomoc społeczną

Jakże często słyszymy, przy okazji jakiś ludzkich tragedii: „Gdzie była pomoc społeczna?”, „Pracownicy socjalni nic nie zrobili”, czyli nie zareagowali, nie pomogli.

Pracując ponad 20 lat w tejże pomocy społecznej, na takie słowa reaguję złością. Myślę, że nie jestem w tym osamotniona….

W każdej medialnie pokazanej tragedii ludzkiej, od chorej psychicznie osoby trudniącej się zbieractwem, przez osoby niepełnosprawne, starsze czy samotne, nie radzące sobie z trudami dnia codziennego, po „odbieranie” dzieci rodzicom  biologicznym, widzę pracownika socjalnego, asystenta rodziny, opiekuna – ludzi, którzy mają w sobie ogrom empatii, są zarazem pomagaczem, powiernikiem trosk i problemów, psychologiem, osobą wspierającą, ale również realizatorem gąszcza przepisów prawnych, w ramach których musi się poruszać, a które niejednokrotnie niespójne, niejasne, sztywne wiążą ręce pracownikom pomocy społecznej.

Zasada podstawowa: osoba, która wymaga jakiejkolwiek pomocy musi na nią wyrazić zgodę. Gdy takiej zgody nie ma, nie uda się tej osobie pomóc. Słyszymy wtedy: Sąd niech zdecyduje. Owszem, pod warunkiem, że działanie pomocowe będzie spójne, interdyscyplinarne. Gdy zdanie pracownika socjalnego będzie ważne dla Sądu, kuratora, służby zdrowia itp. System idealny. Tylko dlaczego mam przekonanie, że nie zawsze tak się dzieje…  Pewnie każdy, kto zetknął się w swoim życiu zawodowym z pomocą społeczną będzie w stanie wskazać wiele przykładów na to, że do worka z napisem „pomoc społeczna”, często przez wielu nadal nazywaną opieką, wrzuca się wszystko. Na barkach pracownika socjalnego jest tak wiele zadań, że nawet gdyby był Herkulesem, to nie jest w stanie ich udźwignąć. Nie dziwne zatem, że czasem coś umknie, coś zostanie przeoczone, na coś zabraknie czasu.

Jednak czy mimo tego pracownik pomocy społecznej jest winny wszystkich ludzkich tragedii? Mam przekonanie, że najczęściej pracownik socjalny zrobił wszystko, co było możliwe, biorąc pod uwagę swoją misję i przepisy prawne, o których wspomniałam wyżej.

Pracownicy socjalni to nie „chłopcy do bicia”, na których spoczywa odpowiedzialność za tragiczne, ludzkie losy. To ludzie, których cechuje życzliwość, zrozumienie, empatia, umiejętność motywowania do zmian, ale to także ludzie, którzy posiadają własną wrażliwość, wytrzymałość na krytykę, często medialnie niesłuszną.

W każdej grupie zawodowej są wyjątki, przypadkowi pracownicy nierozumiejący sensu pomagania. Ale czy takie wyjątki stanowią o całej grupie zawodowej? Zdecydowanie nie.

O pracowniku socjalnym, jego zadaniach, możliwościach, roli w społeczeństwie, zmianach, które mogą usprawnić proces pomagania napiszę w następnych moich artykułach.